Sang chấn tâm lý sau tai nạn: Nguyên nhân, triệu chứng và cách khắc phục
Sang chấn tâm lý là một tình trạng tâm lý bất thường xảy ra sau khi trải qua một sự kiện đe dọa đến tính mạng, sức khỏe hoặc an toàn của bản thân hoặc người thân. Sang chấn tâm lý sau tai nạn có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, học tập, làm việc và giao tiếp của người bệnh. Vậy làm thế nào có thể nhận biết triệu chứng bệnh và vượt qua sang chấn tâm lý? KenShin sẽ cung cấp cho bạn những thông tin cần thiết về vấn đề này trong bài viết sau.
Bạn đang đọc: Sang chấn tâm lý sau tai nạn: Nguyên nhân, triệu chứng và cách khắc phục
Sau một tai nạn, không chỉ cơ thể mà tâm lý của bạn cũng có thể bị tổn thương nghiêm trọng? Đó là tình trạng gọi là sang chấn tâm lý, một loại rối loạn tâm lý phổ biến nhưng ít được chú ý. Sang chấn tâm lý sau tai nạn có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống, công việc và giao tiếp của bạn. Vậy làm thế nào để nhận biết và cách vượt qua sang chấn tâm lý sau tai nạn? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây của KenShin.
Contents
Nguyên nhân gây ra sang chấn tâm lý sau tai nạn
Sang chấn tâm lý là một phản ứng bình thường của não bộ khi phải đối mặt với một sự kiện quá khủng khiếp, không thể kiểm soát hoặc dự đoán được. Khi đó, não bộ sẽ phóng thích các hormone gây căng thẳng như adrenaline và cortisol để giúp cơ thể chuẩn bị cho phản ứng chiến đấu hoặc chạy trốn.
Tuy nhiên, nếu sự kiện quá mạnh hoặc kéo dài, não bộ sẽ không thể trở lại trạng thái bình thường và bị mắc kẹt trong tình trạng báo động liên tục. Điều này gây ra những rối loạn về cảm xúc, tâm trạng, hành vi và nhận thức của người bệnh.
Một số sự kiện có thể gây ra sang chấn tâm lý là:
- Tai nạn giao thông, tai nạn lao động, tai nạn thể thao, tai nạn máy bay, tai nạn thảm khốc…
- Chiến tranh, khủng bố, bạo lực, hành quyết, tra tấn, cưỡng bức, bắt cóc, bị mất tích…
- Thiên tai, hỏa hoạn, lũ lụt, động đất, núi lửa, sóng thần, bão, nạn đói…
- Bệnh nặng, phẫu thuật, chết yểu, mất người thân, ly hôn, phá sản…
Không phải ai cũng bị sang chấn tâm lý sau khi trải qua những sự kiện trên. Một số người có thể hồi phục nhanh chóng và tiếp tục cuộc sống bình thường. Tuy nhiên, một số người khác có thể bị ảnh hưởng sâu sắc và kéo dài bởi những ký ức khủng khiếp, gây ra những vấn đề về tâm lý và hành vi.
Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc sang chấn tâm lý sau tai nạn, bao gồm:
- Mức độ nghiêm trọng và tàn khốc của tai nạn.
- Mức độ tiếp xúc với cảnh tượng kinh hoàng và máu me.
- Mức độ cảm thấy mất kiểm soát và bị đe dọa.
- Mức độ cảm thấy trách nhiệm hoặc có lỗi.
- Mức độ hỗ trợ và đồng cảm từ người thân và bạn bè.
- Mức độ có sẵn các nguồn lực và chiến lược đối phó.
- Mức độ có tiền sử về các vấn đề tâm lý hoặc sức khỏe.
Triệu chứng của sang chấn tâm lý sau tai nạn
Triệu chứng của sang chấn tâm lý có thể bắt đầu ngay sau sự kiện hoặc trễ đến vài tuần, vài tháng, thậm chí năm sau.
Triệu chứng có thể thay đổi theo thời gian và tình huống, có thể được chia thành bốn nhóm chính:
Những triệu chứng tái trải nghiệm: Người bệnh có những ký ức, ảo giác, cơn ác mộng hoặc cảm giác như đang sống lại sự kiện gây ra sang chấn. Những triệu chứng này thường xuất hiện khi người bệnh gặp phải những kích thích liên quan đến sự kiện như hình ảnh, âm thanh, mùi vị, cảm xúc hay nơi chốn.
Những triệu chứng tránh né: Người bệnh cố gắng tránh những kích thích liên quan đến sự kiện như không muốn nói chuyện, suy nghĩ, nhớ lại hay xem lại những gì đã xảy ra. Người bệnh cũng có thể tránh những hoạt động, nơi chốn hay người mà họ cho là gợi nhớ đến sự kiện.
Những triệu chứng thay đổi tâm trạng và tư duy: Người bệnh có thể có những cảm xúc tiêu cực như cảm thấy buồn, tức giận, tội lỗi, xấu hổ, bất an hay cô đơn. Người bệnh cũng có thể có những suy nghĩ tiêu cực như không tin tưởng vào người khác, không có hy vọng vào tương lai, không có ý nghĩa trong cuộc sống hay tự trách mình. Người bệnh cũng có thể mất đi những ký ức về sự kiện hoặc không quan tâm đến những điều mà họ từng thích.
Những triệu chứng thay đổi hành vi và sinh lý: Người bệnh có thể có những hành vi nguy hiểm như uống rượu, hút thuốc, dùng ma túy, lái xe bất cẩn, đánh nhau hay tự tử. Người bệnh cũng có thể có những vấn đề về sức khỏe như mất ngủ, ám ảnh, căng thẳng, lo lắng, hoảng loạn, giật mình, đau đầu, đau bụng, tim đập nhanh hay hô hấp khó khăn.
Cách vượt qua sang chấn tâm lý sau tai nạn
Sang chấn tâm lý là một tình trạng nghiêm trọng và cần được điều trị kịp thời. Nếu không, nó có thể gây ra những hậu quả lâu dài về tâm lý và thể chất, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, công việc, học tập và quan hệ xã hội của người bệnh.
Tìm hiểu thêm: Tìm hiểu nguyên nhân gây ra bệnh liệt dương ở tuổi dậy thì
Có một số cách khắc phục sang chấn tâm lý, bao gồm:
Điều trị tâm lý: Đây là phương pháp chủ yếu và hiệu quả nhất để giúp người bệnh vượt qua sang chấn tâm lý sau tai nạn. Điều trị tâm lý có thể bao gồm các hình thức như: Liệu pháp hành vi, liệu pháp tiếp xúc, liệu pháp chơi, liệu pháp nghệ thuật, liệu pháp nhóm, liệu pháp gia đình… Mục tiêu của điều trị tâm lý là giúp người bệnh đối mặt với những ký ức khó chịu, thay đổi những suy nghĩ, cảm xúc tiêu cực và học cách ứng phó với những kích thích gây ra lo lắng.
Dùng thuốc: Đây là phương pháp hỗ trợ cho điều trị tâm lý, giúp giảm những triệu chứng khó chịu của sang chấn tâm lý sau tai nạn như lo lắng, trầm cảm, mất ngủ, hoảng loạn… Có nhiều loại thuốc có thể được kê đơn cho người bệnh như thuốc an thần, thuốc chống trầm cảm, thuốc chống loạn thần… Tuy nhiên, việc dùng thuốc cần được theo dõi và hướng dẫn bởi bác sĩ để tránh những tác dụng phụ hay nghiện ngập.
Chăm sóc sức khỏe: Đây là phương pháp giúp người bệnh cải thiện sức khỏe thể chất và tinh thần, giảm căng thẳng và tăng cường khả năng chống chịu. Người bệnh nên có một chế độ ăn uống cân bằng, đủ chất dinh dưỡng, tránh những thực phẩm kích thích như cà phê, rượu, thuốc lá… Người bệnh cũng nên tập thể dục thường xuyên để giúp cơ thể sản sinh ra những chất hạnh phúc như endorphin, serotonin, dopamine… Ngoài ra, người bệnh cũng nên có một giấc ngủ đủ và chất lượng để giúp cơ thể và não bộ phục hồi, tái tạo năng lượng.
Hỗ trợ xã hội: Đây là phương pháp giúp người bệnh cảm thấy không cô đơn, bị tách biệt hay bị kỳ thị. Người bệnh nên duy trì những mối quan hệ tích cực với gia đình, bạn bè, đồng nghiệp, cộng đồng… Người bệnh cũng nên tham gia vào những hoạt động có ý nghĩa như tình nguyện, học hỏi, sáng tạo, giải trí… Đồng thời, người bệnh cũng có thể tìm kiếm sự giúp đỡ từ những người có cùng trải nghiệm như những nhóm hỗ trợ, những tổ chức phi lợi nhuận, những chuyên gia tư vấn…
>>>>>Xem thêm: Khi nào nên cai sữa cho bé? Những lưu ý cần nhớ khi cai sữa cho bé
Sang chấn tâm lý sau tai nạn là một tình trạng tâm lý khó khăn, nhưng không phải là bất khả kháng. Với sự nỗ lực, kiên trì và hỗ trợ, người bệnh có thể vượt qua sang chấn tâm lý và trở lại cuộc sống bình thường. KenShin hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích để có thể nhận biết và có phương án điều trị vấn đề sang chấn tâm lý này.
